Wie denkt dat de Islam geen vrijdenkers als Erasmus of Spinoza kent, moet het boek van Al-Farabi eens lezen, een filosoof uit de 10e eeuw, afkomstig uit Kazachstan. Zijn boek met als titel De deugdzame stad is net zo radicaal als het werk van Spinoza. Al-Farabi baseert zijn filosofie onder meer op Plato en Aristoteles. [...]
Ik krijg nog wel eens de vraag waarom er geen Erasmus van de Islam bestaat, en hoe jammer dat is. Op die vraag zijn meerdere antwoorden mogelijk. Harari citeert een Afro-Amerikaanse journalist die een raak antwoord gaf op de ondermijnend bedoelde vraag: Wie is eigenlijk de Tolstoj van de Zulu’s? Zijn antwoord was: Tolstoj is [...]
Kunstenaars vragen zich af of ze in deze tijden van oorlog in Europa en meedogenloze bombardementen in het Midden-Oosten nog wel zinnige kunst kunnen maken. De zoon van de beroemde filmer Tarkovski heeft daar een duidelijke mening over. Hij schrijft aan Nexus, in mijn woorden: In tijden van een ideale wereld zonder oorlogen heeft kunst [...]
Op 4 november 1995, 28 jaar geleden, werd Rabin vermoord door een joodse fanaat teneinde het vredesproces tussen Israëli’s en Palestijnen te saboteren. Dat is gelukt. Met Netanyahu aan de macht hebben de illegale kolonisten op de Westbank de vrije hand gekregen. Dankzij de gruwelijke terreurdaad van Hamas is het nu oog om oog, tand [...]
In het rijtje Lof der dwaasheid (Erasmus), Lof der twijfel (Guus Kuijer), Lof der ondeugendheid (Diogenes) hoort ook de Lof der inconsequentie van Hans Magnus Enzensberger, een optimistisch pessimist. Net als Erasmus hanteert Enzensberger geen gesloten denkraam. Hij ontsnapt. Net als Montaigne schrijft hij essays. Omdat Montaigne de waarheid niet in pacht heeft, belooft hij [...]
Erasmus citeerde graag de oude Griekse filosofen, van hen nog het liefst Diogenes (400 v.Chr.). Diogenes woonde in een regenton ( kan ook een wijnvat geweest zijn, wat mij waarschijnlijker lijkt). Vrijsprekendheid, dat was de kern van zijn filosofie. Hij schreef geen boeken, maar grossierde in wisecracks, performances en absurde adviezen. Hij was voor de [...]
Eeuwen na Erasmus’ Lof der Zotheid, bezingt Guus Kuijer de Lof van de Twijfel in zijn boek over tolerantie. Volgens Kuijer begint tolerantie met twijfel, twijfel aan het eigen gelijk. Hij brengt wetenschappers en kunstenaars onder één noemer. Wetenschap noemt hij per definitie gezagsondermijnend. Kunstenaars zijn twijfelaars. Guus Kuijer schreef zijn actuele boek al meer [...]
Erasmus verzamelde duizenden spreekwoorden in zijn Adagia. Daaronder diverse spreuken met dieren, zoals 'De mens is voor de mens een wolf’; 'Onder iedere steen slaapt een schorpioen’; 'Een hond in zijn aars kijken’; ‘Een meestkever valt een adelaar aan’. 'Het paard is verstandiger dan de heer' komt in het spreekwoordenboek van Erasmus niet voor. Dit [...]
Sommige lezers vroegen me: Wat bedoelt Sandel met ‘herstel van de waardigheid van alle arbeid’ (vorige blog, Iedereen is boos)? Als strategie om maatschappelijke wrok te verminderen, zou ik in navolging van Sandel inzetten op * Opwaardering van het praktische onderwijs, vmbo, praktijkonderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. * Erkenning en loonsverhoging voor essentiële beroepen als schoonmakers, [...]
Het lijkt soms wel alsof iedereen boos is. Niet alleen de boeren, ook de huisartsen, de antivaccers, de flexwerkers, de magistraten, de buschauffeurs. Zoals onrust greep kan krijgen op een kudde dieren die voorvoelen dat het weer gaat omslaan. Ze willen schuilen, maar er is geen schuilplek. Ze kijken vragend naar de leider, maar de [...]